ALCHEMIE - Sinds onder andere Tjeu van den Berk de symboliek van Mozart’s opera ‘De Toverfluit’ ontleed heeft, weten we dat de curieuze opera een alchemistische vertelling is. Hoofdpersonages die als vreemde vogels gekleed zijn, blijken bij nadere beschouwing personificaties te zijn van het alchemistische element kwik dat de geest symboliseert.
DIEPTEPSYCHOLOGIE - Het is wellicht controversieel om in de Holocaust een psychologisch mechanisme te zien. Aan de andere kant is het psychologisch normaal om in externe gebeurtenissen interne ontwikkelingen te zien. Geconfronteerd met innerlijke pijnlijke en onbewuste delen, projecteren we deze naar buiten, waar ze vorm aannemen in de verwerkelijking van het lot. Het betreft in eerste instantie een innerlijk lot. In het vermijden van innerlijke confrontatie en integratie, wordt het onverwerkte en onbewuste innerlijk tot extern (nood)lot.